ÁTTAVITINN HANS STEBBA Á STRÝTU.

 

 

 

Ögmundur Ögmundsson í Landakoti
langafi bloggar síðunnar,  en hann
réri lengst af á Gedion,  39 vertíðir.

 

 

 

 

 

Saga þessi sem nú verður sögð er skrifuð af Þorsteini Þ. Víglundssyni.

Hefst nú sagan.

 

Liðið var mjög á vertíðina veturinn 1928.

Ég átti þá daglega leið fram hjá steingarðinum,  sem lá frá norðaustur horni

verslunarhússins Drífandi í átt að Strandveginum.

Nokkrir öldungar stóðu þarna við garðinn næstum hvern dag,  þegar gott var veður,

og skeggræddu.

Þeir voru hættir öllu vertíðarstriti sökum aldurs.

Flestir voru þeir komnir undir áttrætt og sumir eldri.

Oftast sögðu þeir hver öðrum sögur af körlum og kerlingum á þeirra aldri,  eða ræddu

gamla atvinnuhætti og þá sérstaklega í Vestmannaeyjum.

Stundum sögðu þeir hver öðrum skrítlur.

Auðvitað ræddu þeir einnig daglega viðburði í kaupstaðnum,

Vestmannaeyjakaupstað,  þar sem þeir höfðu átt heima um langt árabil og sumir

fæðst þar.

Þeir ræddu aflann á vertíð,  aflabrögð hvers báts,  dugnað og kapp hinna ýmsu

skipstjóra  og skipshafna,  strákapör ungmenna,  kvennafar meðbræðranna og

ýmisleg kímileg fyrirbrigði í verstöðinni.

Þar vann margt aðkomufólk margvísleg störf á hábjargræðistímanum, 

vetrarvertíðinni.

Hugurinn var þó enn bundnastur aðalatvinnuvegi Eyjabúa,  sjávarútveginum.,

sem þeir höfðu stundað áratugum saman.

Vissulega mundu þeir tímana tvenna frá árabátaöld við illan aðbúnað,

fram til tíma vélskipa og mikils afla daglega,  svo að skipti tugum tonna.

 

Ég gaf mér stundum tíma til að hlusta  á tal karlanna á leið minni heim vestan úr

Skildingafjöru,  þar sem ég vann við fiskaðgerð,  eftir að skólastarfinu lauk í

marslokin.

 

 

 

 

Það var Stebbi gamli í Strýtu,  sem nú hafði orðið.

 

Já,   strákar sagði hann,   ég ætla að segja ykkur frá róðrinum,  þegar við skruppum

á Garnarjulinu hans Trana suður og austur á færableyðuna við Bensaklakk.

Veðrið var dásamlegt til að byrja með,  logn og hlýja.

Við Trani renndum færi eftir langan róður.

Brátt var sá guli vel við og við drógum á stuttri stund slatta í julið.

En svo tók að breytast veðrið,  syrti að.

Brátt var komin svarta þoka.

En svo kom að nú að því samt að halda skyldi heim.

Hver var nú hin rétta átt heim,  því í ljós kom að við vorum gjörsamlega áttavilltir

og vissum naumast okkar rjúkandi ráð og því síður stefnuna heim í höfn.

 

Þá voru ekki áttavitar til að vísa sjómönnum leiðina heim af miðunum,

eins og þið munið,  strákar frá duggarabandsárunum ykkar.

 

 

Eins og þið vitið,  strákar,  þá er ég alinn upp í Flóanum.

Á uppvaxtarárum mínum urðum við að fara langar verslunarferðir,

hættulegar alla leið til Reykjavíkur til vörukaupa.

Ég veitti því brátt athygli,  að sumir ferðafélagar mínir þarna úr heimasveitunum,-

en þeir voru allir eldri en ég, - höfðu með sér í farangrinum breiða fjöl.

Lengi vel var mér ekki ljóst til hvers hún var ætluð.

Einhver leynd eða hula virtist mér yfir því.

EF við lentum í dimmviðri og vissu ekki rétta leið yfir Heiðina,

var fjölin góða dregin fram og í skjól við stóran stein eða niður í skjólgóða hraungjótu.

Hvað þar fór þar fram,  fékk ég strákurinn á gelgjuskeiðinu ekkert að vita.

En allar áttir virtust vissar,  þegar fram var haldið á nýjan leik.

Það eitt var víst.

 

Margar ferðir fór ég yfir Hellisheiðina,  áður en ég fékk vitneskju,  til hvers fjölin var

notuð.

 

 

Löngu seinna öðlaðist ég þó vitneskju um það,  að hér voru sveitleg vísindi höfð með

höndum.

Það eru sem sé fornar,  íslenskar vísindalegar staðreyndir,  að lús,  hreinræktuð

mannalús,  þessi bráðvirti sexfætlingur,

leitar ávallt upp á við,  beint upp,  ef hún á á brattan að sækja en ella beint í

norðurátt,  ef leið hennar liggur um láréttan flöt.

 

Þar sem við nú félagarnir þarna suðaustur við Bensaklakkinn vorum orðnir

gjörsamlega áttavilltir,  þá laumaði ég hægri fingurklípunni minni undir lamhúshettuna

mína aftanverða og þreifaði varlega fyrir þarna í hnakkagrófinni.

Og brátt fann ég þarna áttavitann minn, - gerðarleg var hún og þrifleg  með dökka

rönd eftir miðju baki.

Á hana sló rauðlitum blæ.

Sá blær bar vott um gott eldi.

Fætur hennar reyndust ómeiddir og það var fyrir öllu.

Ég lagði hana á þóftuna og hún tók á rás.-

Snúðu julinu eilítið á stjórnborða ,  skipaði ég Trana mínum í Görn.

Það gerði hann í skyndi.

Ég vildi ganga úr skugga um,  hvort hún breytti þá um stefnu.

Og vissulega gerði hún það. Enginn vafi var á því,  hugsaði ég,  að hún veit sín viti og

er ekki áttavillt;  norðanáttin er hennar átt.

Með þeirri trú og sannfæringu tókum við til áranna og héldum rakleitt í lúsarnorðrið.

 Eftir nokkurn róður sáum við Bjarnarey gnæfa í norðvestrinu.

Okkur var borgið.

Þakka bar okkur hinum óbrigðula,  þjóðlega áttvita.

 

 

 

Brosleitur skundaði ég heim í hasti.-  Oft hefi ég síðan hugleitt hugmyndaflugið

hans Stebba á Strýtu.