FLAUTANDI ÞINGMANNSEFNI EYJAMANNA.

 

 

Þórbergur og Einar ríki.

 

 

 

 

 

Í bókinni,  "Fagur fiskur í sjó",  segir Einar ríki Sigurðsson frá kynnum sínum af,

Hjalta Jónssyni betur þekktur,   sem Eldeyjar-Hjalti.

M.a.  segir Einar frá því,   þegar Hjalti vildi verða þingmaður hérna í Eyjum:

 

 

 

Hjalti bauð sig eitt sinn fram til þings í Vestmannaeyjum.

Þá var hann togaraskipstjóri.

Hann lét þá gera þann umbúnað á eimpípu skipsins,  að hún gat blásið ýmis lög.

Þegar Hjalti renndi inn í höfnina í Eyjum,  lét hann leika á flautuna nokkur

ættjarðarlög,  svo sem "Ó fögur er vor fósturjörð",   Eldgamla Ísafold" og fleiri,

og skundaði síðan á framboðsfund í Gúttó.

Ekki dugði þetta þó til að fleyta Hjalta inn á þingið og ekki heldur ræður hans og

vinafjöldi í Eyjum.

 

 

Jón Magnússon,  síðast forsætisráðherra,  hafði verið þingmaður

Vestmannaeyinga frá 1902 til 1913,  en var nú í kjöri í Reykjavík.

Karl Einarsson sýslumaður bauð sig fram á móti Hjalta og hlaut kosningu.

Ekki voru kosningabombur þá óþekkt bellibrögð.

Af Hjalta var sú saga látin berast um bæinn,  að hann hefði verið að veiða í

landhelgi við Þjórsárósa kosningadagsmorguninn.

 

 

 

 

 

 

Sannarlega sniðugt uppátæki hjá karlinum,  þetta með eimpípuna,

og hvort hér sé ekki komið upplagt snilldarbragt fyrir frambjóðendur framtíðarinnar.

Menn láti "mixa" umbúnað á flautuna á bíl sínum,  auðvitað þá helst að það sé  jeppi,

og þannig útbúnir færu þeir svo um götur Vestmannaeyjabæjar,

og spiluðu á flautuna,

nokkur vinsælustu lögin hverju sinni !

FORTÍÐ OG NÚTÍÐ Á ÍSLANDI.

 

 

Húsakynni okkar Íslendinga á fyrri tíð.

 

 

Svo segir í gömlum bókum erlendra ferðamann,  sem sóttu okkur heim á ofanverðri

18.öld og snemma á þeirri 19,  að telja mætti eina af furðum Íslands,

að fólkið,  sem landið byggi,

kynni ekki að brosa.

Sumir bættu því við,  að Íslendingar væru menn einfaldir og auðtrúa.

 

Raunar hafði þjóðin litla ástæðu til að fagna útlendingum sem að garði bar,  með

gleiðmynntu brosi.

Svo hart hafði hún verið leikin af guði og mönnum.

Þetta var kynslóð móðurharðindanna.

Hún hafði horft á eftir fjórðungi þjóðarinnar hníga í gröfina á sex árum.

Hún hafði séð lífsbjörg sína,  búpeninginn,  liggja hordauðan í högunum,  spilltum

og eyddum af eldi og ís.

Hún hafði lagt sér til munns horkjöt af hundi og hrossi,  nagað horn sauðkindarinnar,

skóvörp og skóbætur höfðu verið lostæti hennar.

Og því kunni þessi kynslóð ekki að brosa.

 

 

Nútíðin á Íslandi í dag,  gæti verið björt, ef ...

 

 

 

Það að ég set hérna fram það, 

 sem ég las fyrir margt löngu síðan um ástand og

horfur okkar Íslendinga fyrir hundrað til tvöhundruð árum síðan liggur einfaldlega í

því,  hverskonar ástand og horfur eru á Íslandi í dag.

Ég,

sem rita þetta blogg er heppinn,  eða kannski óheppinn mundu nú einhverjir segja

þar  sem ég er einn þeirra sem orðinn er,  elli-smellur,  þ.e.a.s. þigg

ellilífeyrir,  sem í mínu tilfelli er nokkuð rýr,  þar sem önnur laun frá lífeyrissjóðum

og nokkurra króna fyrir vinnu  frá Vestm.bæ. eru.

Ég þarf og ætla ekki að fara  að kvarta,  því ég hefi nóg fyrir mig að leggja, þar

sem peningar eru annars vegar ogf það sem meira er,  góða heilsu.

Ekki er heldur ætlunin að gera lítið úr vanda allt of margra á Íslandi í dag,  en

staðreyndir tala sínu máli,  atvinnuleysi og of mikið færst í fang hjá

mörgum,  þegar bankarnir nærri ráku fólk til að taka sér lán,   helst svo há,

að það var á mörkum þess að hjónin með alla sína yfir og aukavinnu, áttu fullt í fangi,

að greiða af þeim.

 

 

 

Þess vegna er fjarskalega freistandi að skamma núverandi stjórnvöld um hvað þau

séu nú andsk... vond og ósanngjörn í skattaálögum og óáran sem þessir vondu karlar

eru að aðhafast til að bjarga andlit þjóðarinnar.

Svo eru það aðrir, 

sem segja að vandinn skuli leystur með því að létta sköttum af fólki, en ekki hækka

þá,  hvernig svo sem það á að gerast.

Eitt get ég sagt við þetta bjartsýna fólk,  að þeir ættu að hvetja sína menn í

þeim fjölmörgu sveitarfélögum,  þar sem þeir mynda meirihluta með öðrum,  og eða  

hafa hreinan meirihluta, 

ættu að  beita þessari tækni þar sem þeir ráða í dag.

Þannig myndu þessir menn sýna,

að þeir meintu eitthvað af því sem þeir segja,

og hjálpa þeim fjölmörgu,  sem glíma við fjárhagserfiðleika í dag.

 

 

Margir hafa verið til þess,  að segja að vandinn liggi í ósanngjörnu

kvótakerfi og má það til sannsvegar segja,  að

sovét-fyrirkomulag á úthlutun aflaheimilda á þriðja áratug,

eru ekki til fyrirmyndar.

Því kemur mér það alltaf meir og meir á óvart,

að þeir sem kenna sig einna mest við "frelsi" í  þjóðfélaginu í dag,

eru mestu afturhalds-púkarnir sem þetta land byggja,

þegar ræða skal,

 breyttar heimildir til veiða.

Ég sé því enga ástæðu til annars,

en að brosa í dag?

DON ÓLAFUR MAGNÚSSON.

 

Óli Maggadon.

 

 

 

 

 

Af mörgum sérstæðum mönnum í Reykjavík,  er alveg hægt að fullyrða það,

að fáir höfðu tærnar þar sem Ólafur Magnússon hafði hælana  á öldinni sem leið.

 

Haft er eftir listamanninum Kjarval um Óla:

Ólafur gæti búið til sitt eigið konungsríki þar sem hann er konungurinn og við sem

viljum vera með í þessu eru þegnarnir.

Og, 

Óli er svo mikill kærleikur.

Það er oft með þessa menn,  sem eru svona vangefnir að þeir fá í staðinn,

kærleika.

Í bókinni "Áfram veginn"

segir Stefán Íslandi söngvari, að hann hafi alltaf sent Kjarval  

tvo boðsmiða á hljómleika sína.

Kjarval bauð svo Óla Maggadon með sér.

Sátu þeir á fremsta bekk og klöppuðu óspart að loknu hverju lagi.

Aldrei mátti segja Óli Maggadon við Kjarval,

því að hann sagði,  Don Ólafur Magnússon.

 

 

 

 

Það bar við stundum, að Óla var gefinn einkennisbúningur og þá frá dönskum

sjóliðum,  en móðir hans tók þá af honum eftir að hann hafði spásserað í þeim

dágóða stund.

Þar sem kjörsvæði Óla var Reykjavíkurhöfn var ein sagan,  að hann var staddur

við höfnina  í búning,  þegar þýskt skip var að sigla inn höfnina.

Þá hrópaði Óli hátt og snjallt:

"La falla".

Það stóð ekki á viðbrögðum. 

Akkerið var látið falla að skipan Óla,  sem stundum gekk undir nafninu,

Kommandanten.

 

 

 

 

Óli var góðvinur flestra veitingaþjóna,  enda mikill matmaður og þeir viku  oft góðu að

honum.

Bestur var Janus, sem lengi var þjónn á Hótel Borg og svo í Sjálfstæðishúsinu.

Því var það svo,  að Óli kallaði alla þjóna  nafni Janusar.

Sem oftar kom hann í Sjálfstæðishúsið og sporðrenndi 12 rjómakökum,  sem var

afgangur frá eftirmiðdagskaffinu.

Eitt sinn var bæjarlæknirinn kallaður að nóttu til.

Þá hafði Óli gleypt 20 síldarflök með lauk.

Varð eitthvað bumbult af síldinni.

 

 

 

Óli Maggadon var frægur í bæjarlífinu í Reykjavík,  og þrátt fyrir að hann væri

bæði ólögulegur og ófríður,

þá var það svo,  að hann kunni afskaplega vel að dansa og dönsuðu stúlkurnar

jafnan við hann á dansleikjum.

 

 

 

 

 

Kannski er Óli Maggadon samt þekktastur af sögunni  er gárungarnir sendu

hann í bakaríið,    

 til að biðja um að fá að gera það með afgreiðslustúlkunni.

Óli fór inn og bar upp erindi sitt,  og stúlkan svaraði að bragði:

Viltu ekki heldur fá snúð, Óli minn?

Jú, 

 Óli vildi heldur fá snúð,  svaraði hann.

 

EITT OG ANNAÐ ÚR EYJUM.

 

 

Þetta viljum við sjá hérna í Eyjum.

 

 

 

 

 

Handboltavertíðin er byrjuð hér í Eyjum og sýnir öllum  þessar fyrstu

vikur tímabilsins,  að við erum í fremstu röð í handboltans,  að getu,

bæði hjá konum og körlum.

 

Þar sem bloggari er ekki lengur að vinna í íþróttarmiðstöðinni,

hefi ég ekki fylgst eins vel með og áður.

En allir gera sér grein fyrir að grasrótin í íþróttum er það,

 mikilvægasta og að vel sé að þeim hlúð,  framtíðarsýn mörkuð og

ekki hvað síst,  að þjálfarar séu góðir og samviskusamir.

 

 

 

Knattspyrnuhúsið er við það að verða tilbúið til notkunar og enginn

velkist þar í vafa um gildi þess og þar á bæjarfélagið heiður skilið fyrir

góða framgöngu.

 

Ekki aðeins fyrir þá sem æfa á keppnisforsendum,  heldur einnig

fyrir almenning,  sem  fær þarna skjól fyrir vetrinum til liðkunar

og upplyftingar fyrir sál og líkama.

 

 

 

 

Hægt gengur, 

 að safna liði fyrir næsta sumar í knattspyrnunni.

Reyndar eru tveir frábærir komnir til sögunnar,  þeir Ian Jeffs og

Guðmundur frá Selfossi.

Ekki má svo gleyma þeim sem fyrir eru og voru að gera það gott í sumar

og verða bara öflugri á næsta ári,  en betur má ef duga skal.

Von mín er,

miðað við árangurinn í sumar og hversu nálægt við vorum að verða

Íslandsmeistarar,  takist það á næsta tímabili.

Þrátt fyrir að ég var lengst af sumarsins erlendis og samt náðist þetta

góður árangur,

er kannski spurning um það,  

að ÍBV kaupi mig til að verða barasta

allt næsta sumar á erlendri grundu ! 

 

 

 

Í síðasta bloggi mínu um sérstæða menn,  kom fram ráðlegging manns,

að best sé að vera hlutlaus í pólitíkinni !

Þessi ágæti" karakter",  Haukur pressari ráðlagði á sínum tíma,

Pétri Péturssyni útvarpsþuli,  að vera alveg hlutlaus og ganga í

félag sjálfsstæðismanna og kjósa Sjálfstæðisflokkinn. 

Ástæða þessara sérstæðu ráða að sögn Hauks  voru,  að best sé að

hætta því alveg að skipta sér af pólitík,  það sé ömurlegt.

Menn tapi bara á því og það sé tóm vitleysa.

Það sé best að vera hlutlaus.

Þá verður enginn reiður við mann.

Það er ömurlegt að láta alltaf vera að skamma sig,

sagði Haukur pressari. 

 

 

 

 

 

Það má segja með öllum munninum,  að hann Haukur pressari hafði

þó nokkuð til síns máls,  eða hvað ?

Hér í Eyjum hefur lengst af ráðið bæjarmálum,  Sjálfsstæðisflokkurinn.

Ekki nóg með það,  allir helstu póstar í atvinnumöguleikum fyrir okkur

hérna í Eyjum,  eru í höndum yfirlýstra flokksmanna,

Sjálfsstæðisflokksins.

Þannig, 

 að staðan verður þannig því miður, að enginn venjulegur maður, sem

 

ekki getur  veifað bláu flokkskírteini,  þorir hreinlega ekki að tjá  

sig, 

né andmæla nokkru í þessum ágæta bæ okkar. 

 

 

 

Varnaðarorðin hans Hauks pressara virðast eiga svo sannarlega upp á

pallborðið hérna í Eyjum,  því miður. 

Kannski færi best á því, að ég og allir aðrir,

 stein héldum kjafti..

Samt er það svo,  að ég er í engu skapi til að láta kyrrt liggja ýmislegt,  

 sem okkur varðar hér í Eyjum.

 

 

 

 

Um daginn bloggaði ég smávegis um það,  sem að kvóta lítur.

Engin viðbrögð, 

þrátt fyrir að það sé um líf eða dauða þessa

 

bæjarfélagsins að ræða.

Ég fullyrti,

 að óbreytt fiskveiðistefna gæti gert okkur hér

algjörlega berstrípuð atvinnulega,  ef stærstu eigendur kvótans hér

í Eyjum, 

 tækju allt í einu upp á því,   að selja hann hæstbjóðanda,

eins og nærri því gerðist fyrir rúmlega þremur árum síðan.

 

 

 

 

 

Fyrir stuttu síðan hnaut ég um ætlan bæjaryfirvalda,

að nú skuli hætta að skipta við einkaaðila með kerfisfræði þjónustu..

Sem sagt, 

nú á að Sovétvæða hjá bænum.

Svolítið hlálegt  þar sem flokkurinn,  sem vill frelsi á öllum sviðum skuli 

nú reyna að drepa niður einkaframtakið.

Auðvitað er virðingarvert að reyna að spara,  en reyndi bæjarfélagið,

 

 að  bjóða út kerfisþjónustu fyrir bæinn ?

 

 

 

HAUKUR PRESSARI.

 

 

Haukur pressari á góðum degi.

 

 

 

 

 

 

Haukur hét hann og var Guðmundsson, betur þekktur í Reykjavík undir nafninu,

Haukur pressari.

Einhversstaðar rak ég augun í frásögn Péturs heitins Péturssonar útvarpsþular á

árunum áður, sem segir frá samskiptum hans við Hauk.

 

 

 

Haukur vinur minn pressari hafði miklar áhyggjur af örlögum krónunnar.

Hann kveið niðurlægingar hennar og rýrnandi  gildi.

Safnaði smámynt til þess að verjast fjárhagsáföllum lækkandi gengis meðan kostur

var.

Það mun  hafa verið um miðjan sjötta áratuginn að Haukur ákvað að ganga á fund

Bjarna Benediktssonar,  sem þá var dóms-og menntamálaráðherra.

Erindi hans var að leita ásjár Bjarna og ráða í peningamálum.

Haukur sagði:

Þeir segja strákarnir að krónan sé alltaf að lækka og verði bráðum ónýt.

Gerðu það fyrir mig Bjarni minn.

Reyndu að passa þetta.    Ég segi þér satt það er ómögulegt að standa í þessu lengur.

Það þýðir ekkert að vera að safna aurunum ef allt verður að engu.

Ég er með fullt blikkbox suður á Vífilsstöðum,  sem hann Skúli geymir fyrir mig

með límbandi utanum.

Svo skulda ég í sjoppuna.

Það má ekki eyðileggja þetta fyrir manni.

Ég er kurteis maður og það er erfitt að bera pressudótið ef maður tapar svo öllu

og krónan verður ónýt.

Bjarni var skjótur til svars. Hann á að hafa sagt:

Ég lofa þér því,  Haukur minn,  að krónan skal alltaf verða fjórir

tuttuguogfimmeyringar.

 

 

 

 

Önnur saga frá Pétri var þegar Haukur kom til hans í heimsókn til að pressa fyrir

hann:

Góði Pétur minn,  ég ætla að biðja þig um að hætta að skipta þér af þessari pólitík.

Þú átt að vera alveg hlutlaus.

Það er langbest fyrir þig að hætta þessu alveg.

Vertu bara hlutlaus.

Þú skalt ganga í Varðarfélagið og kjósa Sjálfstæðisflokkinn og vera alveg hlutlaus.

Það er ómögulegt fyrir þig að standa í þessu.

Þú tapar bara á þessu.

Þetta er alveg rétt hjá mér.

Þetta er tóm vitleysa hjá þér.

Það er best að vera alveg hlutlaus.  Þá verður enginn reiður við mann.

Það er ómögulegt að láta alltaf vera að skamma sig.

 

 

 

Að lokum þessi:

Haukur og Eyjólfur voru góðkunningjar.

Þeir hittust stundum í afgreiðslusal Landsbankans,  þegar þeir áttu erindi í

sparisjóðinn.

Þei voru bóðir sparsamir og höfðu fest sér vel í minni heilræði bankans.

"Græddur er geymdur eyrir".

Eyjófur spurði Hauk eitt sinn er þeir biðu afgreiðslu.

Hvernig gengur þér að safna í bókina þína,  Haukur minn?

Mér gengur vel,  sagði Haukur.

Ég er kominn á blaðsíðu tvö.

VIGGI LITLI !

 

 

VIGGI litli.

 

 

 

 

 

 

Horfið á þennan mann,  það er allt í lagi,  hann er vanur því að á hann sé starað.

Þarna stendur hann bísperrtur,  glerfínn og það er engu líkara en að hann sé

andskoti ánægður með sjálfan sig?

 Getur verið að það fyrsta sem manni dettur í hug þegar horft er á

Vigga litla sé að þarna fari hávaxin mannvera eða þá fullvaxinn 35 ára dvergur?

Í raun skiptir það engu máli því ef marka má myndina þá er hann sjálfur ekki í

nokkrum vafa um tröllvaxna ímynd sína.

 

 

 

 

 

 

 

Það er málið,  Viggi litli er smár á vöxtinn,  en það er ég sannfærður um,

að þrátt fyrir smæð sína,

er hann stærri en margur,  sem raunverulega eru stórir,  líkamlega.

Það er nú bara þannig stundum,  að líkamsvöxtur er alls enginn mælikvarði á menn.

 

 

 

 

Mörgum manninum hefi ég kynnst um mína ævi,  sem hafa verið stórir,

en svo örlitlir inni í sér,  hafa smáa sál.

Indælt þykir mér fólk,  sem getur komið beint framan að mér og sagt mér til

syndanna,  ef því finnst að ég hafi á einhvern hátt komið illa fram.

Það sem ég vildi segja,

 hvort sem maður er lítill eða stór, að hann sýni af sér það,

sem eftirsóknarvert er,

dyggðugur, umburðarlyndur, velviljaður og umhyggjusamur og geti litið fram hjá alls

kyns smámunum og komist hjá því að gera úlfalda úr mýflugu.

 

 

Slíkar persónur eru því miður alltof sjaldan á ferðinni,

en þannig fólki vil ég mæta á leið minni.

                                                                             Snöggir blettir og þeir sem á vegi okkar verða.

                                                 

FRÁSÖGN AF LÆKNI OG DÝRAVINI Í EYJUM.

 

 

Ólafur Ó. Lárusson héraðslækir í Eyjum,
1925-1951.

 

 

 

 

 

 

Ég sem skrifa þetta blogg man vel eftir Ólafi lækni og sérstaklega heimsókn til

hans á læknastofuna í fylgd móður minnar.

Ég var með í "eyrunum eins og það var kallað".

Ég minnist þess, að hafa verið fjarskalega kvíðinn og óttasleginn á leið okkar til hans.

En það reyndist algjörlega ástæðulaus ótti,  því svo mildur var hann til handa og

framkomu við lítinn og skelkaðan dreng,  sem aldrei líður úr minni.

Síðan hefur

myndin af Ólafi lækni verið ,  sem grópuð í huga mér.

 

 

Einnig  hefur grein um Ólaf blundað innra með mér,  sem ég las 1957  

og fjallar um lækninn og dýravininn Ólaf Ó. Lárusson.

Þessi frásögn,  sem nú er 53 ár gömul, hafði sterk áhrif á mig og leitaði ég því eftir

greininni á bókasafninu,  og fann hana.

Nú eftir öll þessi ár er mér ljúft að birta þessa einstæðu grein:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Í túnfæti hins gamla Stakkagerðistúns á Heimaey byggðu þau sér læknishjónin,

Sylvía Guðmundsdóttir og Ólafur Ó. Lárusson,  stórt steinhús,  sem þau nefndu

Arnardrang.

Hús þetta var ekki aðeins byggt fyrir heimili þeirra hjóna,  heldur voru líka í því

lækninga- og sjúkrastofur.

Sjúkrastofurnar voru oft fullskipaðar erlendum sjómönnum og þá sérstaklega á

vetrarvertíðinni.

Þar hlaut margur maðurinn þá aðgerð og aðhlynningu,  sem lengdi líf hans.

Fyrir læknis- og hjúkrunarstörf sín hlutu hjónin margs konar viðurkenningu, ekki

síst frá erlendum stjórnar völdum.

 

Arnardrangur í dag.

 

 

 

Kringum þetta ágæta læknissetur var fljótlega gerður garður,  sem húsmóðirin lét sér

mjög annt um.

Vestmannaeyjar,  sem rísa úr hafi undan hinni hafnlausu suðurströnd (?) Íslands,

eru fleirum kærkominn nauðleitarstaður en sjómönnum,  því eyjarnar laða oft

til sín vegmóða farfugla og vængjaða flækinga,  sem borið hefur af leið.

Slíka fugla ber oft veðurbarða til Heimaeyjar-  og þá ekki síður sjófugla, sem lent hafa

í hrakningum og eru sumir þeirra ataðir olíu.

Um slíka gesti láta eyjarskeggjar sér mjög annt, og margir lögðu leið sína með

lemstraða  fugla til læknishjónanna í Arnardrangi.

Þessir sjúklingar höfðu ekki að bakhjarli útgerð eða sjúkrasamlag,  sem greiddi

læknishjálpina,  en aldrei voru hin starfsömu læknishjón svo önnum kafin, að þau gæfu

sér ekki tóm til að sinna þeim.

 

 

 

Illt er að geyma sjúka fugla í mannabýlum,  og hjónin létu því reisa fuglaspítala

í garðinum bak við húsið sitt.

 

Fuglaspítalinn.

 

 

Í þessu óvenjulega sjúkrahúsi voru þrjár sjúkrastofur, tvær litlar og jafnar að stærð,

og ein stór.

Myndin hér fyrir ofan sýnir framhlið fuglaspítalans.

 

Ég naut þeirrar virðingar (segir Þorsteinn) að vera aðstoðarmaður hjónanna í þessu

sjúkrahúsi,  og minnist ég með aðdáun og gleði þeirrar umhyggju og alúðar,

sem þau sýndu sjúklingum sínum.

 

 

Á jólaföstunni 1940 voru sjúklingar þessir:

Stóra sæsvala.  Hún var særð á höfði,  hafði flogið á gaddavír.

Flipinn var saumaður niður og plástur yfir.

Langvía.  Hún var ötuð olíu á bringu.  Hún var þvegin daglega úr parafín-olíu.

Silfurmávur með rifinn væng.  Vængurinn var bundinn upp, sárin hreinsuð og borin

á þau smyrsli.

 

 

 

Mér hefur ekki liðið úr minni dagurinn,  sem ég kom til að vera viðstaddur,  þegar

silfurmávinum væri sleppt.

Nú skyldi hann útskrifaður.

Húsmóðirin mataði hann rækilega að skilnaði, og læknirinn tók hann og lagði hann

undir vanga sinn, strauk hann og mælti til hans gælin kveðjuorð.

Alúð þeirra hjóna var aldrei endaslepp neinni lífveru,  sem til þeirra hafði borist.

 

 

Kærleikur þeirra beggja var undursamlega mikill.

Báðum var þeim ljúft að vernda með höndum,  sem yljaðar voru af frábærri

hjartahlýju,  hvern lífsneista,  næra hann og glæða.

 

 

 

 

 

Nú er lífsneisti beggja þessara kærleiksríku hjóna slokknaður.

Í október s.l. var frú Sylvía lögð við hlið manns síns á Heimaey,  en hann lést

í júní 1952.

 

 

Með þessari stuttu frásögn í Dýraverndaranum vildi ég bæta við þau minningarorð,

sem sögð hafa verið og rituð um þessi merku hjón- og sýna lítilfjörlega viðleitni

til að þakka alla þá alúð,  sem þau létu í té mörgum hröktum og lemstruðum

sjófugli,  sem leituðu hælis á Heimaey eða við strendur hennar.

                                              ÞORSTEINN EINARSSON.

 

 

EYJÓLFUR LJÓSTOLLUR.

 

 

Eyjólfur ljóstollur.

 

Einn er sá maður,  sem athygli mína hefur vakið fyrir sérstakt lífshlaup sitt, 

 Eyjólfur ljóstollur.  

Viðurnefnið fékk hann,    því hann rukkaði bændur um toll fyrir

ljós í kirkjuna.

Hann hét fullu nafni,  Eyjólfur Magnússon,  fæddur 1842.

Eyjólfur varð stúdent úr Bessastaðaskóla með mjög góðum vitnisburði.

Hann þótti skarpgáfaður og vel að sér,  skáldmæltur,  skörulegur og varð

m.a.barnakennari í Borgarfirði.

Eyjólfur þótti bráðgáfaður efnismaður í æsku,  en hann var ekki á tímabili heill á

geðsmunum og sneið það lífsláni hans þröngan stakk upp frá því.

Ekki var það heldur til að bæta um fyrir honum,  að hann var drykkfelldur um of.

 

 

Á efri árum ferðaðist hann mikið um byggðir,  var óeirinn við verk,  orti lausavísur

um menn og málefni,  sem ekki varð til,  að afla lund hans né skáldskap,

vinsælda.

Samt var það svo,  að þeir sem lítið höfðu iðkað skrift,  fengu Eyjólf til þess að skrifa

fyrir sig bréf,  og iðulega var hann beðinn að lesa á kvöldvökum fyrir heimilisfólk,

þar sem hann gisti.

 

 

 

Þegar Eyjólfur kom til Reykjavíkur undi hann sér með höfðingjum m.a.

landshöfðinganum,

sem líklega hefur verið,  Magnús Stephensen.

Tóku þeir eitt sinn tal með sér úti á götu og þúuðust eins og vera bar.

Einhver,

 sem átti leið um,  heyrði á tal þeirra og hneykslaðist,  segir í umvöndunartón:

Þúarðu landshöfðingjann,  Eyjólfur?

Eyjólfur lítur við manninum og segir:

Ég þúa guð og góða menn,  en þéra yður og andskotann.

 

 

Þótt Eyjólfur væri ekki við eina fjölina felldur með dvalarstaði,  mun ekki rétt að hann

hafi verið flakkari;-   hann sníkti aldrei.

Eyjólfur átti það til,   að vera tölvert á lofti,  og þorðu strákar þá ekki að bekkjast til við

hann.

Þrátt fyrir að vera "góður með sig" og  þá aðallega,  þegar hann var með víni

hann  var það sem kallast "túramaður",  var illmennsku ekki til að dreifa hjá karli 

og var hann all tíð,

  hið mesta góðmenni og öðlingsmaður.

 

 

Í lokin læt ég  fljóta hérna tvær vísur eftir Eyjólf ljóstoll og verður  ekki annað séð,

en hann hafi á sínum tíma,

fylgst með stjórnmálum:

 

 

Stirð er þessi stjórnarskrá,

stendur lítt til bóta,

konungshollir ofan á

ístrubelgir fljóta.

 

 

Standslaust flaug um fold og laug

frekur kjaftastraumur,

orðinn að draug á öskuhaug

eldhúsrafta flaumur. 

 

 

JÓN SINNEP.

 

 

Jón sinnep.

 

 

Það hefur verið mér nokkuð hugleikið,

að skyggnast inn í líf landans.

Þá helst þeirra sem á einn eða annan hátt,  hafa bundið hnúta lífshlaupsins,

öðrum hnútum en almennt gerist.

 

 

Þar má til nefna, 

Jón Sigfússon Bergmann,  betur þekktur á árunum áður sem,

Jón sinnep.

 

 

Hann var Austfirðingur, fæddur 1874 og dó aðeins fimmtugur að aldri árið 1927.

Ekki er ætlunin að hefja hér langa eða ítarlega frásögn af lífshlaupi Jóns,

en ekki er mögulegt kappanum að kynnast, nema stikla þar á stóru.

 

 

Aðeins einn vetur var Jón í námi í Flensborgarskólanum og er þá upptalin hans

skólaganga.

Tuttugu og sjö ára giftist Jón og átti með konu  sinni eitt barn.

Sambúðin varð fremur stutt,  og átti Bakkus sjálfsagt þar hlut að máli.

 

 

 

Ýmislegt starfaði Jón.

Var nokkur ár í siglingum,  aðallega milli Fleetwood og Ameríku,  einnig á Enskum

togurum.

Í þessum ferðum sínum,  glataði hann ferðakistu sinni,  sem hafði að geyma flest

af því,  sem Jón hafði skrifað og margt af því hvergi til nema þar.

Lögregluþjónn var hann  tvö ár í Hafnafirði og síðustu 12 ár ævinnar,

stundaði hann sjó, kennslu,  bóksölu og skriftir.

 

 

Jón var tveggja manna maki af afli og harðfenginn.

Andlegt atgervi hans lýsa vísurnar best,  sem hann orti.

 

 

Lítið kver,

 "Ferskeytlur og farmannsljóð gaf dóttir hans,  út árið 1949 og lýsa

frábærum skáldskapargáfum Jóns.

 

Fátækur var hann alla ævi að veraldlegum fjármunum,  svo fátækur,

að hann átti sjaldan föt til skipta.

 

 

 

 

Sögur hafa verið sagðar af Jóni sinnepi og eina þeirra rakst ég á í gömlu blaði.

Þar segir,  að Jón og tveir félagar hans örkuðu um götur Akureyrar.

Jón var með koffort á bakinu,  annar með hjólbörur,  sem hinn þriðji sat í.

Fóru þeir kveðandi um götur,  en stönsuðu við og við og fengu sér brennivínssopa.

Þegar stansa skyldi kallaði sá,  sem í hjólbörunum var:

"stopp kúsk"!  samtímis var stansað af þessari skringilegu þrenningu,

og allir settust á koffortið hans Jóns,

og drukku af stút og báru sig konunglega.

Síðan var haldið af stað í fylgd barna og unglinga, sem þótti þetta skemmtileg

nýlunda.

 

 

 

Önnur saga að norðan var á þá leið,  að Jón kom sönglandi með höfuðfat sitt

í hendinni og sjáanlega í góðu skapi.

Á móti honum kom nú amtmannsfrúin gangandi í sínu fínasta pússi.

Vindur Jón sér að henni eins og örskot og hrækir á frúna og mun hrákinn hafa lent á

brjósti hennar.

Rak hún upp hátt vein,  en Jón þaut gólandi út veginn.

 

 

 

Undir stiganum í Unuhúsi var afþiljað skot,  sem venjan var að geyma sópa og

skolpfötur.

Í þessu svartholi undir stiganum,  bjó Jón sinnep um tíma.

Eins og fram hefur komið var Jón drykkjumaður og þegar hann var ofurölvi

skreið hann á fjórum fótum dimmt sundið við Unuhús og í afdrepið undir stiganum.

Fátæktin og Bakkus voru hans fylginautar og þessvegna átti hann aldrei,

fast heimili

 

Eins og fram hefur komið  var Jón sérlega hagmæltur og því við hæfi,

að birta nokkrar ferskeytlur eftir hann;

 

 

 

 

Margt af heimskra manna dóm

mér var aldrei hlífið,

hef ég þó með krepptum klóm

komist gegn um lífið.

 

 

Þegar háar bylgjur böls

brotnuðu á mér forðum,

kraup ég þá að keldum öls,

kvað í fáum orðum.

 

 

Hvorki víl né vonasvik

verður hjá mér skrifað;

ég hef alsæll augnablik

ást og víni lifað.

 

 

Mammon ýmsu kom í kring,

-krónan margan svíkur,-

enda er kominn inn á þing

okrarinn "sem slíkur".

 

 

Það er eins og andleg pest

eyrun gegnum skríði,

þegar ég á pokaprest

predikandi hlýði.

 

 

Mikil þingsins ábyrgð er,

eins og stendur skrifað,

verði menn að "sálga sér"

svo þeir geti lifað.

 

                              Stuðst við gamalt og gott.

 

 

 

P.S.  Það er mér ráðgáta hversvegna Jón fékk viðurnefnið "sinnep",

en ef einhverjir hafa hugmynd um það, væri gaman frá honum eða henni að heyra.

Það eina sem mér kemur til hugar,  er að "sinnep" gæti vel verið eins konar

vörumerki fyrir þennan sérstæða, hrausta og kjarnyrta hagyrðing. 

EYJAPRESTURINN DÚLLAÐI FYRIR OKKUR.

 

 

Gvendur dúllari.

 

 

Guðmundur Árnason,  betur þekktur sem Gvendur dúllari var einn af þeim mörgu

sérstæðu mönnum,  sem um landið fóru á síðustu öld.

Á ferðum sínum bar hann eigur sínar í buxum,  skálmarnar hengu  fram yfir axlirnar,

en botninn aftur á bak,  þannig rúmaðist furðu margt í því íláti.

Hann gekk ávallt með langan og sveran broddstaf, vel til hafður í vaðmálsfötum.

Ævinlega gekk hann í leðurskóm,  sem voru flennistórir.

Þegar hann var spurður,  hversu það gætti,  sýndi hann hver ástæðan væri.

Neðst var góð visk af þurru grasi þar ofaná,  þunn torfa,  vel þurr.

Aðspurður,  sagði hann þetta notalegt við fótinn,  annað að hann héldi óskertu minni,

og þriðja lagi yrði hann allra manna elstur.

 

 

Guðmundur þótti efnilegur í æsku,  en veiktist ungur af heilabólgu og varð ekki sami

maður eftir það. 

Á ferðum sínum var hann oft beðinn um að dúlla og var það einskonar söngur, 

sem hann söng með sérstökum serímonum.

Ævinlega sat hann við borð  þegar hann dúllaði,  studdi olnboga á það, en hafði

litla fingur í eyranu og staðinn fyrir textann velti hann tungubroddinum upp og niður  

við efri góminn,  svo að dillandi hljóð í margvíslegum tilbrigðum barst frá honum.

Honum fannst þetta dásamleg list,  sem enginn Íslendingur gæti leikið annar en

hann.

Misjafnt var það hvað fólki þótti um skemmtanagildið,  en því fannst þetta spaugilegt,

að sjá hreyfingar hans og hrifningu á sjálfum sér.

Börn og unglingar voru því hrifnari og þótti þeim þetta góð skemmtan í  

tilbreytingarleysi hversdagslífsins.

 

 

Nú var það svo, 

að bloggari þessarar síðu var í Gagnfræðaskólanum hér

í Vestmannaeyjum fyrir rúmlega hálfri öld síðan.

  Einn kennarinn okkar

 var séra Halldór Kolbeins, sóknarprestur í Eyjum til fjölda ára.

Að eigin sögn,  sagðist hann hafa heyrt í Gvendi dúllara og þótt mikið til koma.

Því var það einhverju sinni í tíma hjá honum,  að við færðum það í tal hvort hann,

gæti kannski dúllað fyrir okkur nemendur bekkjarins?

Það man ég vel,  að séra Halldór var lengi mjög tregur til þess.

Samt héldum við áfram að nauða í prestinum,  og að lokum gaf karl sig.

Allt sem gerðist næst mínúturnar eru sem grópaðar  í minni mitt,  þrátt fyrir að 53 ár   

séu liðin frá því atburðurinn átti sér stað.

 

Nú varð svo hljótt í kennslustofunni, að heyra hefði mátt saumnál detta og allir biðu

í ofvæni eftir því að prestur byrjaði að dúlla.

 

Prestshjónin að Ofanleiti í Vestmannaeyjum.

 

 

Það var lyginni líkast það sjónarspil sem nú hófst þarna fyrir framan okkur

nemendurna.

Prestur laut nú fram og beygði um leið bæði hnén og settist nærri á hækjur sér,

þrátt fyrir að vera íturvaxinn maður.

Hann reisti sig upp,

 með þeim furðulegustu hljóðum,  sem ég hefi á ævinni heyrt,

og þannig endurtók hann dúllið sitt og líktist nú í hreyfingum sínum

harmanikkubelg sem gekk,

 upp og niður.

En gamanið stóð því miður alltof stutt,  þar sem ein  bekkjarsystir okkar,

sem sat fremst,   rak upp hlátursroku hvella og skerandi, en það var hennar vörumerki.

Þá gerist annað undrið í þessum ótrúlega farsa,  að prestur verður greinilega

ofsalega reiður,  þessari óvæntu truflun og skipti það engum togum,  að prestur

tók þarna eldsnöggt hliðarspor,  ekki ósvipað ballerínu og stóð þá fyrir framan

hana, sem hláturinn kom frá.

Eldsnöggt lét hann kreptann hnefann falla af miklu afli á mitt borðið,

þannig að allt lauslegt hoppaði hátt í loft upp og féll svo tígurlega á gólfið.

Allt skeði þetta á nokkrum sekúndum og virkaði eins og sprengja hefði fallið

í miðri skólastofunni.

Auðvitað þorði enginn að hreyfa sig og því síður að segja aukatekið orð.

Presturinn,

séra Halldór Kolbeins var eldrauður í framan og greinilega mjög miður

sín en sem betur fór virtist hann fljótur að jafna sig,

blessaður karlinn.

 

En aldrei eftir þetta var presturinn og kennarinn,

beðinn um að dúlla aftur,

eins og Gvendur dúllari varð svo frægur fyrir á sinni tíð.